به نقل از «خبرگزاری دانشجو»

گشودن راز‌های نظام بودجه ریزی کهن در ایران زمین با ترجمه زبان سیاق

تاریخ انتشار: ۲۶ اردیبهشت ۱۴۰۲ | کد خبر: ۳۷۷۶۱۳۲۰

در نشست بررسی کتاب مجموعه اسناد بودجه ریزی کهن مطرح شد: مجموعه ده جلدی حاضر با ترجمه زبان سیاق آغازگر مطالعات و پژوهش‌ها در نظام بودجه ریزی کهن کشور به شمار می‌رود و این امر آشنایی محققین با راز‌های حکمرانی در ممالک محروسه را ممکن می‌کند.

به گزارش گروه اقتصادی خبرگزاری دانشجو نشست نقد و بررسی کتاب مجموعه اسناد بودجه ریزی کهن با حضور اسد الله عبدلی آشتیانی به عنوان نویسنده و محمد جواد محسنی نیا به عنوان ناظر پروژه به میزبانی غرفه مرکز در نمایشگاه بین المللی کتاب تهران برگزار شد.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

در ابتدای این نشست اسدالله عبدلی آشتیانی ضمن اشاره به اهمیت مجموعه ده جلدی بودجه ریزی کهن گفت: این مجموعه مطالعه در بخش‌های مختلف ناظر به مطالعه و ترجمه نسخه قدیمی است، به عنوان مثال در جلد ابتدایی ۳۱۹۵ نسخه خطی مورد بررسی قرار گرفته است. همچنین در بررسی بودجه ریزی در دوره میرزاتقی خان امیر کبیر در مجلدات دیگر این اثر مورد توجه قرار گرفته است و یک جلد هم به بررسی بودجه ولایتی دارالعباد یزد و مضافات به سال ۱۲۹۵ ه ق، دو جلد هم به بررسی خالصیجات دوره محمد شاه پرداخته است و یک جلد هم به معرفی واژگان زبان سیاق و دیوانی پرداخته شده است.
وی با اشاره به اهمیت اسناد مهم در خصوص تاریخ نگاری خاطر نشان کرد: مطالعه این اثر به محققین این امکان را می‌دهد تا به فهم عمیق تری در ارتباط با بودجه کهن ایران دست یابند.
آشتیانی ضمن اشاره به محتوای مجلدات این اثر ادامه داد: این مدل بودجه ریزی از دوره ساسانی، دوره اسلامی، دوره سلجوقی، ایل خانی، تیموری، صفوی، افشاریه، زندیه و قاجار تا پهلوی اول مورد توجه بوده است.
این محقق تاریخی با اشاره به اهمیت زبان سیاق افزود: این زبان در واقع نوعی زبان بودجه ریزی و زبان برنامه ریزی کهن بوده است که از هند تا آناتولی قرار داشته است، این سیستم اداری تا ۱۳۰۷ خورشیدی بر مناسبات مالی حاکم بوده و بعد از آن سیستم حسابداری دو طرفه جایگزین این مدل کهن شد.
وی ادامه داد: سیاق در عین اینکه در بردارنده اعداد است یک نوع زبان نیز به شمار می‌رود وجالب است بدانید این زبان فاقد عدد ۰ است. این زبان از چین تا مصر کاربرد داشته است.
آشتیانی با اشاره به ساختار جامعه شناسی قدرت در نظام کهن افزود: ما در سیستم مالیات ستانی کهن مدل‌های مختلف اخذ مالیات را داشته ایم به عنوان مثال مالیات معدن، مالیات مراتع، مالیات اصناف، مالیات بردرآمد و... و این مدل مالیات ستانی به صورت نقدی و کالایی بوده است.
این محقق با اشاره به مفهوم خالصیجات در ادبیات دیوانی، گفت: این مفهوم در دوره ساسانی کاربرد داشته است، به این معنا که در قبال خدمات انجام شده توسط افراد، بخشی از زمین و یا روستا‌ها به فرماندهان و یا دیوان سالاران تحویل داده می‌شد.
آشتیانی با اشاره به اهمیت واژه نامه این اثر، گفت: تلاش شده واژگان تا حد امکان توضیح داده شود لذا با این وجود بر این باورم بودجه ریز کهن، جای کار بسیاری دارد و ما در ابتدای این مسیر قرار داریم.
در ادامه این نشست محمد جواد محسنی نیا با اشاره به اهمیت تاریخی این اثر گفت: ما پیش از این هیچ پیشنه‌ای از نظام بودجه ریزی در کشور نداشته ایم؛ لذا به منظور آشنایی با این پیشینه لزوم بازخوانی خط سیاق را لازم دانستیم؛ که این کار به همت جناب آقای آشتیانی انجام شد.
این محقق برنامه و بودجه با اشاره به مفهوم "بودجه ممالک محروسه" در دوره صدارت میرزا تقی خان امیر کبیر، گفت: این مجموعه به صورت مفصل مورد اشاره قرار گرفته است، جالب است بدانید در آن دوره کشور شامل پنج ایالت بوده است که این ایالات با عنوان‌های آذربایجان، خراسان، دارالمرز، عراق و فارس شناخته می‌شده که تک تک این ایالات اسناد بودجه خود را داشته است.
وی ضمن اشاره به اینکه مالیات در این دوره به صورت نقد وکالایی اخذ می‌شده است، گفت: با بررسی اسناد به این نتیجه رسیدیم که در دوره امیرکبیر مازاد درآمد داشته ایم که عدد این مازاد به بیش از ۵۲۰ هزار تومان می‌رسیده است و در این بین کل درآمد گمرک مازاد بوده است در واقع تراز بودجه در این دوره مثبت بوده است.
محسنی نیا افزود: خرج و مصارف بودجه ممالک محروسه شامل مخارج ولایتی، دیوانی، قشون و نهایتا سایر هزینه‌ها است که عمده هزینه بودجه شامل مصارف قشون بوده و بعد مصارف دیوان و در آخر مصارف ولایات را شامل می‌شده است.
وی با اشاره به نقش مستوفیان در تاریخ ایران ادامه داد: این افراد وظیفه اخذ مالیات را داشته اند و این افراد دارای مراتبی بوده اند. این مجموعه در حقیقت در دفتر مالیه کار می‌کردند و در مجموع وظیفه اخذ مالیات از مردم را داشته اند. حق الزحمه این افراد نیز دو درصد از مالیات اخذ شده و حقوق آن‌ها از محل اخذ مالیات از حقوق کارکنان دولت و مستمریات تامین می‌شده است و دیوان هم ۱۰ درصد از منابع حاصل از مالیات را به عنوان درآمد خود اخذ می‌کرده لازم به ذکر است که این ساز و کار زیر مجموعه وزیر دفتر بوده اند و وزیر دفتر بعد از مستوفی الممالک قرار داشته و در خاتمه جمع بندی را به امضای صدر اعظم و توشیح شاه می‌رساندند.
محسنی نیا افزود: بودجه ولایات در غالب دستور العمل تنظیم می‌شده است. برای نمونه هزینه ولایت یزد سی هزار تومان بوده است و باقیمانده درآمد‌های ولایت به خزانه کشور برگردانده می‌شده است. در این تحقیق یکی از اقدامات خوب بحث ممالک محروسه است که تمام دریافت‌ها و پرداخت‌ها مورد توجه قرارگرفته است و ۳۴۰ جدول از بودجه ممالک محروسه استخراج شده است که می‌تواند مورد بهره برداری اهالی تحقیق باشد.
وی در پایان با اشاره به واژه‌های بودجه ممالک محروسه این واژگان برای ما کاملا نا آشنا دانست و گفت: هر یک از اصطلاحات نیازمند واژه نامه‌ای مجزا است که در این اثر بدان توجه شده است. در واقع این اثر ده جلدی کار کوچکی است از یک اقدام بزرگ و در این بین دشواری‌های خط سیاق مانع اصلی توسعه این مطالعات است؛ که خوشبختانه جناب عبدلی آشتیانی با تسلط بر روی خط سیاق توانست در طول چهار سال این کار به بهترین شکل پیش ببرند و محققین را با گذشته نظام بودجه ریزی در کشور آشنا کنند.
لازم به ذکر است غرفه مرکز پژوهش‌های توسعه و آینده نگری تا تاریخ ۳۰ اردیبهشت ماه در مصلی تهران بخش ناشران عمومی راهروی ۲۶ میزبان علاقه‌مندان به کتاب و کتابخوانی خواهد بود.

منبع: خبرگزاری دانشجو

کلیدواژه: بودجه آینده نگری توسعه اشاره به اهمیت نظام بودجه ریزی بودجه ریزی کهن اخذ مالیات محسنی نیا

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت snn.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «خبرگزاری دانشجو» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۷۷۶۱۳۲۰ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

تصمیم مجلس برای فوق‌العاده پرستاری و حقوق کارکنان وزارت کشور

مجلس این هفته ۳ روز جلسه علنی داشت که در این جلسات بررسی بخش دوم لایحه بودجه ۱۴۰۳، ایرادات شورای نگهبان به لایحه برنامه و همچنین طرح مالیات بر سوداگری و سفته بازی بررسی شد که جزئیات این جلسات را در این گزارش می‌خوانیم. - اخبار سیاسی -

به گزارش خبرنگار پارلمانی خبرگزاری تسنیم، نمایندگان مجلس این هفته سه روز جلسه داشتند که در این جلسات بخش دوم لایحه بودجه سال 1403 (جداول) و همچنین موارد اعاده شده از شورای نگهبان درباره لایحه برنامه هفتم توسعه کل کشور و طرح مالیات بر سوداگری و سفته بازی را بررسی کردند.

موافقت مجلس و دولت با فوق‌العاده شغل پرستاران جلسه علنی روز یکشنبه مجلس به ریاست محمدباقر قالیباف آغاز شد، در ابتدای این جلسه رئیس مجلس در نطق پیش از دستور خود با تاکید بر اینکه مجلس یازدهم با رویکرد انقلاب و بر اساس مصالح قطعی مردم و کشور و بدون توجه به فشارها و تهدیدها، قانون مهم اخذ مالیات بر سوداگری و سفته بازی را دنبال خواهد کرد، افزود: این قانون فقط یک درصد از افراد جامعه را شامل می‌شود آنها هم کسانی هستند که به قصد دلالی و سوداگری اقدام به خرید و احتمال حجم وسیعی از طلا، ارز، سکه، منزل مسکونی یا خودرو می‌کنند و خود عامل وارد آوردن فشار به زندگی عموم مردم هستند.

در ابتدای این جلسه، نمایندگان ایرادات شورای نگهبان در مواد 14 و 15 طرح مالیات بر سوداگری و سفته بازی را رفع و سازوکار و شروطی را برای معافیت از پرداخت مالیات بر عایدی سرمایه برای نقل و انتقال املاک با کاربری غیرمسکونی تعیین کردند.

علاوه بر این با اصلاح مواد 16 الی 18 این طرح نیز موعد پرداخت مالیات بر عایدی سرمایه تعیین شد. همچنین با تصویب مجلس، سازمان امور مالیاتی موظف شد مجموع درآمدهای متعلق به هر شخص غیرتجاری را برای وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی ارسال کند.

سپس نمایندگان با اصلاح مفاد 23 و 24 این طرح، سازوکاری برای مواعد مربوط به مالیات اشخاص غیرتجاری تعیین کردند.

در ادامه نیز وکلای ملت جهت تامین نظر شورای نگهبان مفادی را تصویب کردند که به موجب آن افراد غیرتجاری مشمول معافیت مالیات بر عایدی سرمایه می‌شوند.

همچنین در مصوبه‌ای دیگر وکلای ملت شروطی را برای اخذ مالیات بر عایدی سرمایه حاصل از انتقال دارایی‌ها در مناطق آزاد تجاری - صنعتی تعیین کردند.

علاوه بر این  با تصویب ماده 27 این طرح، وزارت راه و شهرسازی موظف به تکمیل سامانه‌های ملی املاک و اسکان کشور و ثبت معاملات املاک و مستغلات کشور شد.

در بخش دیگری از جلسه روز یکشنبه، وکلای ملت با کلیات و جزییات لایحه ارجاع اختلاف شرکت مهندسی و ‌توسعه گاز ایران با شرکت بازرگانی دولتی هند (اس.تی.سی) به داوری موافقت کردند.

رسیدگی به طرح افزایش تعداد نمایندگان و اصلاح حوزه‌های انتخابیه دستورکار بعدی بهارستان‌نشینان بود که نمایندگان در این جلسه با اکثریت آرا با این طرح مخالفت کردند.

همچنین در پایان این نشست ، گزارش کمیسیون اجتماعی درباره جزییات لایحه یک فوریتی پیشگیری از آسیب دیدگی زنان و ارتقای امنیت آنان در برابر سوءرفتار در دستور کار قرار گرفت و در جریان بررسی ماده 1 این لایحه، تعدادی از نمایندگان مجلس پیشنهاداتی را مطرح کردند که به تصویب نرسید. ادامه بررسی این ماده و جزییات لایحه به جلسات بعدی مجلس موکول شد.

عضو هیئت رئیسه مجلس نیز پیش از به صدا در آمدن زنگ پایان جلسه بیانیه قدردانی 160 نماینده برای حمایت مجلس از فرماندهی فراجا و مردم در همراهی با اجرای طرح عفاف و حجاب را قرائت و طرح توسعه سواحل مکران را اعلام وصول کرد.

روز دوشنبه|رسیدگی به بخش دوم لایحه بودجه 1403

 جلسه روز دوشنبه نیز به ریاست قالیباف آغاز شد که رسیدگی به بخش دوم بودجه 1403 (جداول) در دستورکار نمایندگان بود.  لازم به ذکر است که این برای اولین بار بود که جداول در صحن مجلس شورای اسلامی بررسی شد و قبل از این و در سال‌ها و مجالس گذشته، تنها احکام و سقف منابع و مصارف لایحه بودجه در صحن مجلس مورد رسیدگی قرار می‌گرفت.

در ابتدای این جلسه نمایندگان جدول شماره 5 لایحه بودجه سال 1403 مربوط به درآمدها، واگذاری دارایی‌های سرمایه‌ای و واگذاری دارایی‌های مالی» را بررسی و با اکثریت آرا به تصویب رساندند.

اما نمایندگان با تصویب جدول شماره 7 لایحه بودجه سال 1403 با عنوان «اعتبارات دستگاه‌های اجرایی ذیل دستگاه‌های سیاستگذار در سال 1403» مخالفت کردند و به این دلیل، صحن مجلس وارد بررسی پیشنهادات نمایندگان در خصوص مفاد این جدول شد.

همچنین در این جلسه نمایندگان با پیشنهاد حسن لطفی نماینده رزن برای الحاق به جدول 7 موافقت کردند و مقرر شد که 1500 میلیارد تومان در سال جاری برای ترمیم حقوق کارکنان وزارت کشور اختصاص پیدا می‌کند.

در نهایت نمایندگان پس از اعمال اصلاحاتی با تصویب، جدول شماره 7 لایحه بودجه سال 1403 کل کشور با عنوان «اعتبارات دستگاه‌های اجرایی ذیل دستگاه‌های سیاستگذار در سال 1403»، موافقت کردند.

پس از رسیدگی به جدول شماره 9 لایحه بودجه 1403 ، با عنوان «برآورد اعتبارات ردیف های متفرقه سال 1403» هم نمایندگان با تصویب این جدول موافقت کردند.

همچنین در پایان جلسه علنی روز دوشنبه، وکلای‌ملت جهت تامین نظر شورای نگهبان، طرح کنترل و ساماندهی اجاره بهای املاک مسکونی و طرح دوفوریتی شفافیت قوای سه گانه، دستگاه های اجرایی و سایر نهادها را اصلاح کردند.

جلسه علنی روز سه‌شنبه

ادامه رسیدگی به بخش دوم لایحه بودجه سال 1403 (جداول) در دستورکار نمایندگان در جلسه علنی این روز قرار داشت که وکلای ملت پس از استماع نقطه نظرات برخی از همکارانشان با جداول مربوط به یارانه نان، دارو و شیرخشک، تخصیص اعتبارات برای دستگاه‌های فرهنگی، اختصاص 10 همت برای فوق العاده مشاغل پرستاران، توزیع اعتبارات نیروهای مسلح، شفافیت درآمدهای نفتی و مصارف این حوزه، اعتبار شرکت‌های دولتی در بودجه 1403 موافقت کردند.

بنابراین گزارش، در ادامه این جلسه رسیدگی به ایرادات شورای نگهبان به لایحه برنامه هفتم توسعه کل کشور در دستورکار بود که وکلای ملت پس از استماع نظرات موافقان و مخالفان ایرادات را جهت تامین نظر این شورا بر طرف کردند که در ادامه مصوبات نمایندگان را اینجا می‌خوانیم.

در پایان این جلسه نیز دهنوی عضو هیئت رئیسه مجلس نامه قدردانی سردار رادان فرمانده فراجا درباره حمایت مجلس از اجرای طرح عفاف و حجاب (نور) را قرائت کرد.

لازم به ذکر است که مجلس هفته آینده به دلیل سرکشی نمایندگان به حوزه‌های انتخابیه جلسه علنی ندارد و جلسه بعدی مجلس روز (یکشنبه 23 اردیبهشت ماه) برگزار می شود.

انتهای‌پیام/